Portefeuillehouder

C. Verhaar

Rapportagedatum

15 juli 2021

De gemeente Deventer heeft het landelijk Klimaatakkoord en haar eigen doelstellingen uit de omgevingsvisie vertaald in het Energieplan Deventer en nader uitgewerkt in de transitievisie warmte. Een belangrijk onderdeel van het Energieplan is het realiseren van 10.000 aardgasvrije woningen in 2030. Sinds 2017 wordt hier met de strategische partners in de stad (corporaties en netwerkbedrijf Enexis) invulling aan gegeven op basis van de uitvoeringsagenda FBW: Fossielvrij en Betaalbaar Wonen. Onderdeel van de Uitvoeringsagenda is het in uitvoering brengen van kansrijke projecten. Het verduurzamen van de wijk Zandweerd is hierbij aangewezen als potentieel kansrijk project omdat – naast de nieuwbouw in de Tuinen van Zandweerd – nu veel renovatieprojecten door de corporaties worden gestart en ten noorden van de wijk een duurzame warmtebron in de vorm van de RWZI aanwezig is. Dit projectplan betreft de realisatie van de eerste fase van het warmtenet, dit vormt een belangrijk onderdeel om de wijk aardgasvrij te maken.  
Uitgangspunt is dat gestart wordt met de aansluiting van de nieuwbouw en energetische gerenoveerde huurwoningen (Rembrandkade e.o.). In de vervolgfasen kunnen ook de woningen van de corporaties Rentree en Ieder1 worden aangesloten op SWZ.  

Raakvlakken:
1. Ontwikkeling Tuinen van Zandweerd
Streven is om zoveel mogelijk woningen in dit gebied aan te sluiten op het warmtenet.  Deelname in elkaars projectorganisatie. Periodiek planningsoverleg. Zie hoofdstuk organisatie.
2. Wijkaanpak Aardgasvrij Zandweerd
De ontwikkeling van het warmtenet is een essentieel onderdeel om de wijk aardgasvrij te maken. Hiervoor is een project opgezet waarin op basis van een brede wijkaanpak dit wordt uitgevoerd. De gemeente vervult hierin een regierol. Het SWZ heeft vanwege de omvang van het project zijn eigen projectorganisatie. Deze maakt onderdeel uit van een grotere projectorganisatie. Zie voor afstemming hierin hoofdstuk organisatie.
3.  Fossielvrij en Betaalbaar Wonen (programma, geen groot project)
FBW is een programma gemeentebreed. Zandweerd aardgasvrij (en daarmee ook de aanleg van het SWZ) is een uitvoeringsopdracht vanuit FBW. Afstemming vindt plaats door deelname in elkaars projectorganisatie. Zie hoofdstuk organisatie.   

Projectbesluitvorming:
In het raadsbesluit van 7 oktober 2020 is opgenomen dat tijdens de projectuitvoering de Raad op drie belangrijke momenten gevraagd wordt een besluit te nemen bij tussentijdse beslismomenten. Deze beslismomenten vormen belangrijke stappen in het project en maken ook onderdeel uit van de besluitvorming (zie voor verdere uitwerking van de beslispunten hoofdstuk 9):
Het moment waarop besloten wordt om - na realisatie van het Slim Warmtenet Zandweerd voor de nieuwbouw fase 1a - aan te vangen met het realiseren en daarmee aansluiten van het Slim Warmtenet Zandweerd op de bestaande bouw in Zandweerd Noord- fase 1b;
Het moment waarop met Enpuls BV afspraken zijn geconcretiseerd en tot overname door Enpuls BV van het Slim Warmtenet moet worden besloten (verwacht binnen 1-3 jaar);
Het moment waarbij met corporaties en particulieren afspraken zijn gemaakt over de aansluiting van hun woningen in de vervolgfasen. Dit betreft de besluitvorming voor fase 2 (verwacht tussen 1-4 jaar).

Wijziging op het projectplan:
Gedurende het tweede kwartaal is bijgestuurd op de fasering in het project. In het projectplan is een fasering vastgesteld met de toen bekende gegevens en inzichten. De projectgroep is op basis van het projectplan en de uiteindelijke ‘GO’ na positieve toekenning van de Proeftuinsubsidie aan de slag gegaan met de werkvoorbereiding en realisatie van het project fase 1. Twee ontwikkelsporen in de werkvoorbereiding hebben geleid tot de noodzaak voor een aanpassing in de faseverdeling. Dit betreft:
1. Warmtetracé en locatie warmtepompinstallaties. Hierbij staan doorlooptijd, synchroon lopen van technische uitvoering en tijdig aansluiten van huurwoningen centraal.
2. Participatie en communicatietraject van particuliere bewoners. Hierbij staat het creëren van voldoende draagvlak om bewoners aan te laten sluiten centraal. Hier is meer tijd en aandacht voor nodig. Dit vraagt om een zorgvuldige voorbereiding waarbij zorgvuldigheid bereikt wordt door de particuliere woningen niet in fase 1 maar in fase 2 aan te laten sluiten.  

Beide argumenten vragen om een optimalisatie van de fase-indeling van het project. Hierdoor worden technische uitvoering, afspraken met de corporaties en een participatieve aanpak richting particulieren beter gewaarborgd.  
De wijziging in de fase-indeling houdt in dat de particuliere woningen in fase 2 zullen worden aangesloten en in plaats daarvan een aantal corporatiewoningen uit fase 2 in fase 1 zullen aansluiten. Dit leidt netto tot een lichte toename van het aantal woningen in fase 1. De fasewijziging leidt ertoe dat er alleen sprake is van gestapelde woningen in fase 1 (corporatiewoningen). De grondgebonden huurwoningen en de particuliere woningen vallen nu in fase 2. Hiermee neemt het aantal woningen met ca. 90 toe tot 539 (van totaal ca 2.200 woningen). Deze fasewijziging heeft geen invloed op het totale geraamde projectresultaat van fase 1 + 2. Op basis van de onderliggende business case heeft de toename in het aantal woningen voor fase 1 an sich wel drie gevolgen:
1. Het exploitatieresultaat van de businesscase over de hele looptijd (30 jaar) kent gemiddeld per jaar een batig saldo van €40.000 t.o.v. een nadelig saldo per jaar van €23.000 in de oorspronkelijke fase 1.
2. Het risico (met name faserings- en aansluitrisico) neemt af.
3. De investering neemt met €1.035.000 toe door de uitbreiding met 90 woningen. Dekking van deze investeringen loopt via de inkomsten vanuit de aansluitbijdrage

Bovenstaande wijziging is geeffectueerd middels een collegebesluit van 31 augustus 2021. Tevens staat 21 september een werkbezoek gepland voor de gemeenteraad aan SWZ.

Huidige projectfase:
Voorbereidingsfase – overgang naar realisatiefase
De projectfase is op te delen in 2 onderdelen welke volgordelijk de projectfasen doorlopen:
- De aanleg van de infrastructuur van het warmtenet - Realisatiefase
NTP is bezig met de aanleg hiervan en rond de zomervakantie worden opgeleverd. Deze fase zal eerste gerealiseerd moeten worden alvorens de woningen te kunnen aansluiten.  
- De aansluiting van de woningen op de infrastructuur - Voorbereidingsfase
Deze aansluiting is afhankelijk van de totstandkoming van de concessieovereenkomst met de warmteleverancier. De aanbesteding van de warmteleverancier loopt vertraging op ten gevolge van een inschrijving onder voorwaarden. Dit leidt tot een onderhandelingsprocedure waarbij met de gegadigde overeenstemming over zijn inschrijving moet worden bereikt, binnen de scope van de aanbestedingsvoorwaarden. Dit zal in het vierde kwartaal van 2021 tot duidelijkheid moeten leiden.  

Q4: 2020
- Alle overeenkomsten met de partners zijn getekend:  
Brief met commitment corporaties voor de aan te sluiten woningen in fase 1 en vervolgfasen
Samenwerkingsovereenkomst Waterschap Drents Overijsselse Delta
Samenwerkingsovereenkomst Enpuls
Beschikking en Leenovereenkomst Provincie Overijssel
- Het Projectplan Slim Warmtenet Zandweerd fase 1 is opgesteld en in het bestuurlijk overleg met alle partners geaccordeerd.  
- Onderdeel van het Projectplan is de organisatorische samenhang met de Wijkaanpak Aardgasvrij Zandweerd. Deze is afgestemd en geaccordeerd door het Bestuurlijk Overleg
- Binnen de projectorganisatie is een kernteam financieel ingericht waarin, naast de planeconoom, ook Concern Control zitting heeft. De businesscase en alle financiële beschikkingen die in dit project van toepassing zijn, zijn daarin samengebracht.
- In het kader van de subsidiebeschikking van de Provincie Overijssel is een collegebesluit voorbereid en genomen waarin het college, na heroverweging, heeft besloten geen aansluitplicht op het Slim Warmtenet voor de woningen in de Tuinen van Zandweerd in te stellen.  

Q1 2021
- Rondom de kaveluitgifte voor de TvZ is de verkoop van het Slim Warmtenet meegenomen. Dit leidde tot de volgende acties:
Promofilm
Factsheet ontwikkeling
Technische bijlage aansluiting Slim Warmtenet
Definitief maken tariefstructuur
Inrichting helpdesk
5 gehouden bewonersavonden met voorlichting over het SWZ
Interessepeiling o.b.v. enquête onder zelfbouwers: > 50% geeft in eerste instantie aan te willen aansluiten op het SWZ
- Grote centrale bewonersavond voor bestaande bouw t.b.v. ophalen van input bij de selectie van de Warmteleverancier.  
- Oplevering promofilm SWZ Deventer stroomt. Zie: https://youtu.be/el3HUghdu0U
- De werkgroep Realisatie heeft de bronuitkoppeling bij de RWZI verder geconcretiseerd plus alternatieven voor kostenverhogingen op route gezet voor verdere uitwerking
- De werkgroep Realisatie heeft i.s.m. DWA in meerdere sessies verkenningen gedaan naar mogelijke inpassingslocaties voor de warmtepompcentrales. Hieruit waren drie warmtepompcentrales geselecteerd. De voorkeurslocatie hiervan is inmiddels vastgesteld en technisch uitgewerkt t.b.v. aanbesteding Warmteleverancier.
- De werkgroep Realisatie voert momenteel een vergunninginventarisatie uit en bereid de vergunningen voor die vanuit de gemeente zelf aangevraagd zullen worden.
- De werkgroep Inkoop heeft de eerste inkoopopdracht (aanleg ZLT net in de TvZ) in de markt gezet. NTP voert deze opdracht momenteel uit. De aanbesteding leidt in eerste instantie tot een financieel voordeel maar dat financieel voordeel lijkt verloren te gaan door een aantal noodzakelijk door te voeren extra ontwerpaanpassingen.  
- Vanuit de aanbesteding t.b.v. de Warmteleverancier zijn drie partijen geselecteerd vanuit de selectiefase. Op grond van een niet geldige aanmelding van Eteck BV moeten we hen helaas uitsluiten. Met de andere partijen zal het gunningstraject worden voortgezet (Ennatuurlijk, Engie en Inenergie).  
- De gunningsleidraad voor de Warmteleverancier is 19 maart 2021 gepubliceerd. De gunningsleidraad heeft voor een verdere uitwerking van het SWZ naar fase 1 en fase 2 gezorgd:
Fase 1 en fase 2 zijn concreet vormgegeven. Hierin is een faseverschuiving toegepast ten gevolge van het meest geschikte scenario. Voor deze faseverschuiving wordt een collegebesluit voorbereidt.   
De rol en positie van Enpuls is concreet uitgewerkt.
De rol en positie van de Warmteleverancier in relatie tot de doorontwikkeling naar fase 2 is concreet uitgewerkt.
- Op 26 maart heeft de eerste schouw met de drie inschrijvende warmteleveranciers plaatsgevonden
Er is een nieuwe werkgroep aangesteld om te beoordelen of en in hoeverre de gemeente een separaat warmtebedrijf in het leven moet roepen voor de exploitatiefase van het warmtenet.

Q2 2021
- Rond de Tuinen van Zandweerd is het verkoopproces van de kavels in volle gang. Om tijdig warmte te leveren zijn offertes uitgezocht voor een tijdelijke voorziening voor levering van warmte. Hiervoor wordt een lucht water warmtepomp nabij het terrein geplaatst die, tot het moment dat de voorzieningen op de RWZI gereed zijn, warmte levert aan de woningen
- NTP heeft zijn werkzaamheden aan het ZLT net afgerond. Momenteel wordt het systeem opgeleverd. Met NTP zijn onderhandelingen gevoerd over twee elementen:
Meerprijs ten gevolge van materiaalprijsstijgingen
Aanleg extra ZLT net naar de warmtepompcentrale een de Rubenstraat
beide elementen hebben tot overeenstemming geleid. Wel zjn de materiaalprijsstijgingen dermate dat hier ook een stuk onvoorzien vanuit het projectbudget voor dient aangesproken te worden.  
- De werkgroep communicatie is gestart met de strategie tot aansluiting van de huurwoningen. Minimaal 70% van de huurders dient zijn commitment uit te spreken voor aansluiting op het SWZ. Dit vraagt om een integrale aanpak vanuit het projectteam SWZ in nauw overleg met de communicatie-adviseurs van de samenwerkende verhuurders.  
- De aanbesteding van de warmteleverancier heeft niet tot het gewenste resultaat geleid.  
Na publicatie van de gunningsleidraad heeft een partij wegens capaciteitsproblemen zich teruggetrokken uit de procedure
Half juni heeft een partij een voorwaardelijke inschrijving gedaan
hiermee is de beoogde aanbesteding niet gelukt  
- Op basis van de ontstane situatie zijn diverse acties uitgevoerd:
Met de partij die heeft ingeschreven zijn twee gesprekken gevoerd om een nadere motivatie van hun inschrijving te horen
Parallel is een advies naar het Bestuurlijk Overleg opgesteld met de volgende elementen:
Scenario’s voor vervolg
Update risman-analyse
Kosten voor tijdelijke voorzieningen wegens tijdvertraging
- Het Bestuurlijk Overleg heeft unaniem besloten met de enige inschrijvende partij een onderhandelingsprocedure te starten om tot een onvoorwaardelijke inschrijving te komen. De volgende motivatie ligt daaraan ten grondslag:
Momenteel is de markt van warmteleveranciers uiterst schraal: te veel vraag, te weinig aanbod
De andere twee partijen die tijdens de gunningsfase van de aanbesteding zijn afgevallen hebben dat niet gedaan wegens een onmogelijke uitvraag maar met name om reden van een te krappe markt en te veel werkvoorraad.  
De inschrijvende partij had reeds een ‘95%’ aanbod gedaan. De tussentijds gevoerde gesprekken hebben de indruk gewekt dat op basis van verdere uitwerking van met name technische issues mogelijk wel een onvoorwaardelijke inschrijving kan worden gedaan
Het Bestuurlijk Overleg heeft besloten om tot 1 november 2021 de onderhandelingsprocecure in te zetten om dan te bepalen of een concessie overeenkomst zal worden aangegaan.  
De onderhandelingsprocedure leidt tot vertraging binnen het project. Om toch tijdig warmte te leveren aan de Tuinen van Zandweerd en de nieuwbouw van St Eigen Bouw heeft de gemeente aangegeven tijdelijke voorzieningen te realiseren. Hierbij is gekozen voor de volgende opzet:
Periode oktober 2021  - juni 2022: Tuinen van Zandweerd: gevoed vanuit huur warmtepomp nabij de Tuinen van Zandweerd;
Periode juni 2022 – Q12023: Tuinen van Zandweerd en Rubenstraat: gevoed vanuit gasgestookte piekketelcentrale in de technische ruimte van de Rembrandkade.  

Behoeft aandacht

Als benoemd bij de projectbeschrijving, is de scope van het project gewijzigd door een faseverschuiving. Huurwoningen uit fase 2 zijn naar voren gehaald in fase 2 in ruil voor particuliere woningen die van fase 1 naar fase 2 gaan: dit geeft én meer tijd voor een zorgvuldig wervingsproces naar particuliere woningeneigenaren én biedt de corporaties de mogelijkheid hun complexen eerder aan te sluiten.

Ten aanzien van Financiën, Risico’s en Planning worden knelpunten onderkent. Mogelijke bijsturing hangt nauw samen met de uitkomsten van afronding van de aanbesteding van de warmteleverancier.  

Behoeft aandacht

Ja

Door de scope wijziging wijzigt ook de businesscase. Door de toename in het aantal woningeng (90), stijgt ook de benodigde investering met €1.035.000. Deze bedraagt €7,1 mln (was €6,1 mln). Voorgesteld wordt de begroting hierop te wijzigen. Daarbij zal het krediet worden verhoogd met €1,035 mln met als dekking extra baten BAK (bijdrage aansluitkosten) ad €0,727 mln. De resterende €0,318 mln. leidt tot hogere kapitaallasten die binnen het positiever exploitatieresultaat worden gedekt.

Als we kijken naar de realisatie dan ligt deze in lijn met de begroting. Voor de prognose wordt nog aangesloten bij de begroting. Wel zien we dat de proceskosten fors toenemen (ureninzet en externe advisering). Enerzijds veroorzaakt door veel leergeld binnen de organisatie. Anderzijds veroorzaakt door veel kosten rondom juridische zaken (samenwerking Enpuls) en technische ontwerpuitwerking. We hebben een best forse inzet nodig van DWA (technische projectondersteuning) en AKD (juridische ondersteuning). Een deel (€125.000) van deze kosten is gedekt vanuit de Elena-subsidie.  

Door enige vertraging in de aabestedingsprocedure is de verwachte opleveringen van fase 1 ook uitgesteld naar 2022 (zie mede planning). Bij kwartaal 3, kan op basis van uitkomsten aanbesteding, een betere inschatting worden gemaakt van het bijsturen dan wel overhevelen van de investeringsuitgaven naar 2022.

Voor onverwachte gebeurtenissen t.a.v. fase 1 is een risicobeoordeling gedaan voor afwijkingen t.a.v. de begroting (zie risico’s en kansen).

Ja

Ja

Ja

Door de scope wijziging is ook de businesscase gewijzigd en daarmee de exploitatie van fase 1 na ingebruikname (start 2022). De scope wijziging heeft voor fase 1 een positief effect. Deze bedroeg, o.b.v. de businesscase, over 30 jaar gemiddelde €23.000 negatief. Dit zal €40.000 positief per jaar gaan bedragen bij aansluiting van alle woningen.

De faseverschuiving van fase 1 geeft meer gestapelde woningen. Deze hebben in de businesscase een positievere exploitatie i.v.m. de grondgebonden woningen welke voor fase 2 staan gepland. Voor gestapelde woningen zijn de kosten van de exploitatie lager dan bij grondgebonden woningen. Dit bezien in verhouding tot de in rekening te brengen warmtewet tarieven.

Voor de totale businesscase (fase 1 en 2) is er geen wijziging in de exploitatiebegroting (blijft kostendekkend). Na afronding aanbesteding zal met de warmteleverancier de businesscase worden herijkt.

Behoeft aandacht

Als aangekondigd bij de eerste kwartaalrapportage van 2021, is in juni met de projectgroepleden een risicosessie gehouden. Daarbij is aan de hand van de huidige stand van zaken geïnventariseerd welke risico’s (onverwachte gebeurtenissen) er zijn ten aanzien van het realiseren van het slim warmtenet fase 1 (projectdoelstelling).

Met behulp van de Risman analyse is de financiële impact van de risico’s ingeschat. Dit op basis van het netto risico wat overblijft na toepassing van de beheersmaatregelen. In de tabel hieronder is het financiële effect van het netto risico opgenomen. Dit aan de hand van de vier hoofdrisico’s.

In het project wordt een generieke post onvoorzien toegepast van 10% op alle te voorziene investeringen. Dit is een gebruikelijk percentage bij dergelijke projecten. Aanvullend op de post onvoorzien is een projectgebonden weerstandsvermogen toegepast gebaseerd op de financiële impact van de risico’s. Deze is als volgt:

- Aansluitrisico's: €150.000
- Investeringsrisico's: €900.000
- Operationele inkomsten risico's: €20.000
- Operationele kosten risico's: €687.500
Eindtotaal: 1.757.500

De project specifieke risico’s leggen een beslag op het weerstandsvermogen van €1,757 mln. Dit beslag zal, bij het zich voordoen van de risico’s, worden gedekt vanuit de gelden verkregen vanuit de Proeftuinsubsidie. In vergelijking met de risicoanalyse uitgevoerd in 2020 ( €990k) stijgen de gekwantificeerde risico’s met €0,8 mln. In grote lijnen wordt deze toename verklaard door de onzekerheid omtrent de aanbesteding en daarmee (tijdige) realisatie van fase 1 alsmede de stijgende bouwkosten. Generiek als beheersmaatregelen in het reduceren van het risico is het intensiveren van de samenwerking met onze belanghebbenden.

Bruto – Netto Risico:
Bovenstaande risico's zijn netto risico's resterend na het treffen van beheersingsmaatregelen. Per heden is eer een bruto risico bepaald van € 10,7. De kans van optreden na het treffen van beheersingsmaatregelen bedraagt 16,5% resterend in een netto risico van € 1,757.
In de situatie per juni 2020 was er sprake van een bruto risico van € 9,1 mln. De kans van optreden bedroeg toen 11% resterend in een netto risico van € 1 mln.

Kansen: de volgende kansen zijn reeds geïdentificeerd:  
- ISDE: Investeringssubsidie voor onder andere particulieren voor aansluiten op een warmtenet;
- SAH: Subsidie Aardgasvrije Huurwoningen.

Behoeft aandacht

Planning: de beoogde planning van realisatie en ontwikkeling van de woningen in de Tuinen van Zandweerd is snel en voortvarend ter hand genomen. In relatie tot aanbesteden van de Warmteleverancier ontstaat er een vertraging waardoor warmte niet op tijd door de warmteleverancier aan de woningen geleverd kan worden. Dit slaat zowel op de woningen in de Tuinen van Zandweerd als op de woningen van Stichting Eigen Bouw aan de Rubenstraat. Hiervoor worden nu voorbereidende werkzaamheden getroffen om in dat geval een tijdelijke energievoorziening voor de woningen die eerder in gebruik zijn dan dat het warmtenet operationeel is, te leveren.   

Nee

1. Start aanbesteding warmteleverancier is verschoven van eind december 2020 verschoven naar half januari 2021 (van voor de kerstvakantie naar erna).
2. Kritisch punt is de tijdige warmtelevering aan de nieuwbouwwoningen van de Tuinen van Zandweerd (31-12-2020) en tijdige warmtelevering aan de huurwoningen van St Eigen Bouw en Woonbedrijf ieder1 (per 1 oktober 2022).  
3. Fase 1 en fase 2 zijn concreet vormgegeven. Hierin is een faseverschuiving toegepast ten gevolge van het meest geschikte scenario. Voor deze faseverschuiving wordt een collegebesluit voorbereidt.

Op koers

Samen met de buurt is een buurtplan opgesteld "Zandweerd gaat voor minder". Dit is een aanpalend project aan het SWZ fase 1 maar heeft veel raakvlakken. Het SWZ fase 1 maakt onderdeel uit van het buurtplan en wordt ook verwerkt in het zogenaamde Wijk Uitvoeringsplan dat voor de wijk Zandweerd is opgesteld. In maart/april zal een daartoe aangestelde strategisch communicatieadviseur de aanpak versterken zodat communicatie en betrokkenheid nog meer kan worden vormgegeven.  

Lopende activiteiten communicatie vanuit SWZ fase 1, ondanks Corona beperkingen:
- Diverse bewonersavonden rondom warmtenet in de Tuinen van Zandweerd. Voor toekomstige bewoners en voor omwonenen
Tuinen van Zandweerd:  
- Promofilm
- Factsheet ontwikkeling
- Technische bijlage aansluiting Slim Warmtenet
- Definitief maken tariefstructuur
- Inrichting helpdesk
- 5 gehouden bewonersavonden met voorlichting over het SWZ
- Interessepeiling obv enquette onder zelfbouwers: > 50% geeft in eerste instantie aan te willen aansluiten op het SWZ
- Er is een helpdesk vanuit zowel de nieuwbouw (www.opjestek.nl) als vanuit de bestaande bouw (www.zandweerdstroomt) ingericht voor vragen over oa het warmtenet
- Aansluitovereenkomst en technische voorwaarden gepubliceerd
- Brief vanuit portefeuillehouder voor aansluiting op SWZ

Bestaande bouw:
- Traject gestart rondom ophalen van 70% commitment huurders voor aansluiting op SWZ.

nvt